منطق درشطرنج

بازى شطرنج چنان شاخ و برگ می گیرد و چنان گستردگى و تنوعى می یابد که دیگر نمی توان بر اساس محاسبه صرف گفت که کدام شاخه یا شاخه ها به برترى می انجامند. استفاده از راههاى میان بر و جست و جو بر اساس توجه به جنبه هایى از پوزیسیونها اهمیت بیشترى پیدا می کند. آنچه موجب تفاوت سطح شطرنجبازان می شود،نحوه کاربرد این نوع منطق است. استادان بزرگ از توانایى تحلیل "استادانه" فقط در موارد ضرورى استفاده می کنند و بیشتر به منطقى که گفتیم متوسل می شوند و البته بهترین حرکتها را هم در کوتاه ترین زمان پیدا می کنند.توجه شما را به کلیاتى از قواعد بازى استادان جلب می کنیم.

قواعد حمله

. بیهوده مهره مهاجم را با مهره مدافع تعویض نکنید .
. باید در یکى از عناصر چهارگانه (نیرو.، فضا، زمان ، ساختار پیاده اى ) برترى داشته باشید تا حمله کنید.
.هدف عمده در بیشتر حمله ها ایجاد ضعف پیاده اى است
. در جایى حمله کنید که نیرویتان قویتر است ،بجز حمله اقلیت که هدف در آن ایجاد پیاده عقب افتاده در ستون باز است
. در جهتى حمله کنید که در آن پیاده ها نشانه رفته اند.
. پوزیسیون بهتر در مرکز، حمله در جناح را توجیه می کند.

قواعد دفاع. در هنگام دفاع، صرفه جویى کنید. مهره زیادى دست و پاگیر مدافع است.
. ضعف پیاده اى ایجاد نکنید، و اگر مجبور شدید، این ضعف را در حداقل نگاه دارید.

قواعد نیرو

. کسى که از لحاظ نیرو جلو باشد در۹۰ درصد مواقع برنده است.
. وقتى از لحاظ نیرو جلو هستید. اصل اساسى "تعویض مهره ها" است.

قواعد فضا

. بکوشید کنترل خود را بر فضا افزایش دهید.
. وقتى برترى فضا دارید مهره ها را تعویض نکنید؛ مهره هاى شما با ارزشترند،زیرا مهره هاى حریفتان در هم رفته و فشرده هستند.
. با تعویضهاى پیاده اى بازى را باز کنید.
. حمله خود را بر پیاده اى متمرکز کنید.

قواعد زمان

. پوزیسیون را قفل نکنید یا نبندید
.با تعویضهاى پیاده اى بازى را باز کنید.

قواعد تعویض

. براى آنکه بدون اتلاف وقت، ستون یا عرض یا قطرى را بگشایید یا تصرف کنید، تعویض کنید.
. براى اینکه در اثر عقب نشینى وقت تلف نکنید ، تعویض کنید.
. براى آنکه مدافع قویتر را از میان بردارید،تعویض کنید.
. هنگامی  که از لحاظ قوا جلو هستید تعویض کنید.
. وقتى حریفتان ضعف پیاده اى دارد تعویض کنید.. وقتى پیاده رونده دارید تعویض کنید.

قواعد فیل

. فیل در پوزیسیونهاى باز بهتر است.
. وقتى قطرها را بگشایید، فیل بیشترین کارایى را می یابد.
. فیل علیه پیاده هاى رونده کارایى خوبى دارد.

قواعد اسب

. اسب در پوزیسیونهاى بسته بهتر است.
. اسب اگر در مرکز مستقر شود بیشترین کارایى را می یابد
. وقتى پیاده هاى رونده متصل دارید، اسب بیشترین کارایى را دارد.

قواعد رخ

. رخ به ستونهاى باز تعلق دارد.
. هدف نهایى رخ، هجوم به عرض هفتم و هشتم است.

قواعد وزیر

. وزیر باید در گشایش در جاى خود بماند و در وسط بازى در مرکز باشد

قواعد شاه

. هر چه به آخر بازى نزدیکتر می شوید، شاه را فعالتر کنید.

قواعد پیاده

. ماهیت طرح عملیاتى شما به ساختار پیاده اى بستگى دارد
. سه نوع ساختار پیاده آى وجود دارد: ضعیف، محکم، دینامیک.
. پیاده هاى مرکزى مهمتر از پیاده هاى جناحى هستند.
. در آخر بازى، پیاده ها نباید همرنگ فیلتان باشند

__________________

قواعد ساختار پیاده اى

جزایر پیاده اى (ضعیف)
. جزایر پیاده اى ضعیف هستند، زیرا به حمایت سوارها نیاز دارند.با کاهش تعداد سوارها، جزایر پیاده اى ضعیفتر می شوند.
. وقتى جزایر پیاده اى دارید، آنها را حمایت یا تعویض کنید.
. وقتى علیه جزایر پیاده ى بازى می کنید" سوارهاى سبک را تعویض کنید".
پیاده هاى ایزوله یا منفرد (ضعیف)
پیاده ایزوله وزیر
d4,d5
(ضعیف/دینامیک)
. با کاهش تعداد سوارها، پیاده هاى ایزوله ضعیفتر می شوند.
. وقتى علیه پیاده اى ایزوله بازى می کنید، "سوارهاى سبک را تعویض کنید ".آخر بازى با سوارهاى سنگین براى شما خوب است.
. وقتى علیه پیاده هاى ایزوله بازى می کنید، باید آنها را بلوکه کنید.
پیاده هاى دوبله
. وقتى علیه پیاده هاى دوبله بازى می کنید، آنها را بلوکه کنید.
. وقتى خودتان پیاده هاى دوبله دارید، تا جایى که می توانید آن را برانید.
پیاده هاى عقب مانده
. وقتى پیاده هاى عقب مانده دارید باید سعى کنید آنها را به پیش برانید.
. وقتى پیاده هاى عقب مانده دارید،باید سعى کنید فیلى را که با پیاده عقب مانده بلوکه شده است تعویض کنید.
. وقتى علیه پیاده عقب مانده بازى می کنید، باید ابتدا محدود و بلوکه اش کنید.سپس از مهره بلوکه کننده به طور سیستماتیک حمایت کنید.سوارها را حول نقطه بلوکه جولان دهید تا دفاع در هم بریزد. آنگاه نابودش کنید.
پیاده هاى رونده
. پیاده هاى رونده را باید به پیش راند!
. وقتى پیاده رونده دارید باید "سوارها را تعویض کنید". با کاهش تعداد سوارها، قدرت پیاده رونده افزایش می یابد.
. وقتى علیه پیاده رونده بازى می کنید، باید بلوکه اش کنید.

پیاده هاى مجزا
. هرچى بازى بیشتر پیش رود، پیاده هاى مجزا ضعیفتر می شوند.
. وقتى علیه پیاده هاى مجزا بازى می  کنید ، نباید فکر و ذهن خود را به آنها معطوف کنید . در وسط بازى کافى است سوارها را درست مستقر کنید.
. وقتى علیه پیاده هاى مجزا بازى می  کنید ، باید سوار هاى سبک را تعویض کنید .

پیاده هاى آویزان(دینامیک)

. وقتى علیه پیاده هاى آویزان بازى می  کنید ، باید سوار هاى سبک را تعویض کنید. با کاهش تعداد سوارها ، پیاده هاى آویزان ضیفتر می  شوند .
. وقتى علیه علیه پیاده هاى آویزان بازى می  کنید،باید حریفتان را وادارید که پیاده غیر مرکزى تر را براند ، و سپس پیاده غیر مرکزى تر را بلوکه کنید .

زنجیر پیاده اى(محکم)

.پایه زنجیر پیاده اى ،میدان جنگ است .
.براى حمله به زنجیر ،با پیاده به پایه اش حمله کنید.
. با سوارهابه پایه جدید حمله کنید تا سرانجام ضعفى در جایى ایجاد شود ، سپس با قدرت به این ضعف یورش بیاورید و در آخر بازى مجدداً به سراغ ضعف اولیه بروید.

به هر حال این بود شمه اى از آنچه استادان در حین بازى رعایت می کنند. بدیهى است که این قواعد و توصیه ها را می توان باز هم ادامه داد و درسهاى بیشترى گرفت.(شطرنجبازان بر اساس تجربه خود در طى سالهابه نتایجى می رسند که برایند آنها را می توان به صورت قاعده یا دستور در اختیار نوآموزان و جوانان گذاشت .) بارى، اساس قضاوت ما در انتخاب حرکت، بیشتر این گونه منطقها و استنتاجهاست و کامپیوترها درست در چنین عرصه هایى از ما انسانها ضعیفترند.

آموزش و نكات شطرنج

قبل از آنکه من به راه حل خودم برای این مسئلهبپردازم، اجازه دهید نگاهی بیاندازم به ایده های دیگر کسانی که سعی کرده اند مسئلهشیوه تفکر در شطرنج را حل نمایند. استاد بزرگ جان نان، یکی از قابل اعتماد تریننویسندگان شطرنج در ابتدای لیست من قرار دارد، نکات آموزنده زیر از کتاب عالی ویبنام " اسرار عملی شطرنج " بر گرفته شده است:
در جریان بازی شطرنج معمولاً لحظه ای کهاطلاعات و محفوظات شما تمام میشود، مجبورید به توانایی های خودتان تکیه کنید، ایناتفاق معمولاً بهنگام رسیدن به مرحله وسط بازی روی میدهد ما برای راهنمایی طرحی رافورموله میکنیم.
نان پس از پاره ای توضیحات ادامهمیدهد:
در بعضی از وضعیتها، برای مثال با مرکز بسته،شاید مناسب باشد که طرح طولانی مدتی را که شاید ده تا دوازده حرکت بطول می انجامدرا به اجرا در آورید ولی شاید در مراکز باز طرحهای شما حداکثر در ظرف 5 حرکت بهانتها برسند .
نان به شطرنج آموزان سه گام زیر را پیشنهادمیکند:
1- مطمئن شوید که طرح شما مفید است . حرکاتی که عملاً چیزی به وضعیتشما نمی افزایند بی فایده هستند، اشتباهات معمول عبارتند از:
حمله در بخش نامناسبی از صفحه؛ تلاش برای تعویضی نا مناسب؛ و اقدام بهضعیف کردن پیاده های خودی با پیش راندن آنها.
2- مطمئن شوید که طرح شما تا به آخر قابل پیادهکردن است. هیچ ارزشی ندارد که شما یک طرح پنج حرکته را آغاز کنید، اگر حریف شمابتواند پس از چهار حرکت اول شما حرکت پنجم را بنحوی انتخاب کند که طرح شما را بهمبریزد.
3- مطمئن شوید که طرح شما از نظر تاکتیکیایرادی ندارد. ایده های ارزنده شما، اگر در یک حرکت مات شوید بی ارزشمیشوند.
نان بعداً اضافه میکند که شما باید هموارهآماده تغییر دادن طرحتان باشید و یا حداقل آماده منطبق ساختن آن با شرایط موجودباشید:

- اگر حریفتان طرح A را به قیمت ایجاد یک نقطه ضعف در جایی دیگر از صفحه متوقف ساخت، نابخردانه است اگر بر قصد اولیه خود پافشاری نمایید و وضعیت جدید را نادیده بگیرید. اکثر بازیها به این شکل هستند : بازیکنان طرحهای کوچکی را به اجرا در می آورند و میکوشند طرحهای خود را به پیش ببرند و

طرحهای حریف را متوقف سازند.
دکتر خوب پند خوب می دهد، ولی من هنوز جوابسؤال اولم را در مورد روش یافتن طرحهای پنهان و حرکات کاندید مربوط به آن را نگرفتهام. به بیان دیگر او فرض کرده است که خوانندگان کتابش از سطح بسیار بالایی درشطرنج بر خوردارند و اکثر چیزهایی که او گفته است بالای کلاس بازیکنان درجه B و یا C است.
ناتوانی در دست یابی به فکر روشن استادان بزرگدر کلاس بالای جهان ( آنها شریک رنج کوری ما در تونل های تاریک زیر زمین نیستند)،منرا متقاعد ساخت که باید پاسخ سؤالم را در نوشته های استادان سطح پایین تر بیابم. جاناتان تیسدال متولد آمریکا که در حال حاضر در نوروژ زندگی میکند کتابی فوق العادهنوشته است به نام " شطرنج خود را فوراً بهتر سازید " اجازه دهید به آنچه او دراین کتاب در مورد بحث ما گفته است نگاهی بیاندازیم.

با خودتان حرف بزنید - البته بلند حرف زدن ممنوع است و لی شرح دادن وضعیت برای خود در قالب جملات و تعریف و بحث و جدل و در بارهآنچه در بازی وجود دارد به صورت روشن به یافتن حرکات و طرحهای صحیح کمکمیکند.

- بکوشید حرکت بعدیتان را با محاسبه یک شاخه اصلی بسنجید.این شاخه ممکن است اولین و یا یکی از جذابترینحرکات باشد و یا حرکتی باشد که با مقتضیات استراتژیک وضعیت بسیار هماهنگ است. یعنیقبل از آنکه بدنبال تکمیل کردن لیست حرکات کاندیدا باشید، منطقی ترین ادامه بازی رادر قالب تنها یک شاخه محاسبه کنید.
- شاخه های کامل محاسبه شده رارا تبدیل کنید به :تمها و عوامل وضعیت و از آنها برای تبیین وضعیت و درک ارتباط حرکات استفاده کنید. ازاطلاعاتی که جمع آوری کرده اید در محاسباتتان استفاده کنید و بکوشید که آنها را بهشکل عناصری مجزا و نامگذاری شده در آورید بنحوی که جهت جستجوهای بعدی مفید باشد سپسیک بار کل آنچه را که یافتید برای خودتان شرح دهید.
- اگر حرکت اولی که محاسبه کردید مناسب نبود،بهآرامی به عقب نشسته و لیستی از تمام حرکات کاندید ممکن را با چشمانی باز تهیهکنید.
- زمان برای تهیه لیست حرکات کاندید باید منطقی باشد:وقتی روند محاسبه شاخه های پیچیده را متوقف می سازید و یا در زمانی کهبازیکن در محاسبه اولیه اش به نتایج دلخواه دست نمی یابد. در وضعیتهای حاد تاکتیکیبسیار مهم است که زمان تصمیم گیری را مشخص سازیم.

- باید به خودتان اطمینان کنید.ممکن است اشتباهکنید ولی شما تنها می توانید به خودتان اطمینان کنید. اگر شما اغلب اشتباه میکنید،این فقط معنایش که شما باید توانایی های خود را افزایش دهید، اما به هر حال هر گاهبازی میکنید باید به تواناییهای محاسبه خود اطمینان کنید.
- در بازیهای استراتژیکروند جستجو به آنچه گفتیمشبیه است ولی محاسبه شاخه های عملی اهمیت کمتری نسبت به تفکر و بحث درونی شما درمورد عوامل وضعیت خواهد داشت.
تمام اینها بسیار جالب است، ولی تمام اینها ازسطح یک بازیکن متوسط بالاتر است. بنظر میرسد که ما باید بازهم به بدنبال نویسنده ایبگردیم که همچنان بیاد دارد که بازیکن عادی را آنچه استادان کامل درک میکنند تنهاگیج میکند.
سخنران بعدی ما در مورد سؤال ما در مورد طراحیو حرکات کاندیدا تعمق کرده است هر چند او این مطالب را در دهه 30 بیان کرده استزمانی که اصلاً من بدنیا هم نیامده بودم ! او سیسیل پوردی است( برنده مسابقاتقهرمانی شطرنج مکاتبه ای جهان در سال 1953) که یک بازیکن استرالیایی و معلمی بود کهپر جزئیات ترین شیوه حرکت و طرح یابیدر شطرنج را بیان کرد. و واقعاً برای آماتورهامطلب مینوشت، بازیکنان این قسمت از دنیا کار او فراموش یا نادیده گرفته اند تازمانی که در مجموعه کاملترین آثار شطرنج: زندگی، بازیها و نوشته های پوردی جایگرفتند.
حتی منهم متوجه برجستگی کار پوردی نبودم تاآنکه تعدادی از دانش آموزان من از من خواستند که نگاهی به اثر فوق الذکر نگاهیبیاندازم. بعد از آنکه چند ساعتی را با آن گذراندم، من بالاجبار موافقت کردم کهپوردی از مؤلفان نادری بوده است که مشکلات آماتورهای معمولی را می فهمیده است. مشکلات آنها را ذکر کرده، پوردی سپس درمانی ساده را به زبانی قابل فهم بیان کردهاست.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: